NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Nadciśnienie tętnicze jest wg Światowej Organizacji Zdrowia najważniejszym czynnikiem ryzyka odpowiadzialnego za zgony.
W 2000 roku chorowało 26,4% populacji światowej tj. ok miliarda ludzi a szacuje się że w 2025 ilość chorych wzrośnie do 1650 mln osób. W Polsce na podstawie roczników demograficznych GUS można ocenić dzięki projektom NATPOL 2011 i POLSENIOR że na nadciśnienie tętnicze choruje obecnie10,5 mln osób czyli 34% dorosłej populacji naszego kraju.
Z całej tej ogromnej liczby osób wyniki badania NATPOL 2011 wykazały że choroba jest nierozpoznana u 30% chorujących, 9% to osoby wiedzące o chorobie ale nie podejmujące prób jej laczenia. Kolejne aż 36% chorujących to osoby leczone nieskutecznie a jedynie 26% osób jest leczonych w sposób prawidłowy. Jest to jednak i tak pewien sukces ponieważ wg badania NATPOL PLUS w 2002 roku ilość prawidłowo leczonych w naszym kraju wynosiła jedynie 12%. Dla przkładu w kraju o najlepszej kontroli nadciśnienia tętniczego na świecie czyli w Kanadzie skuteczność leczenia jest prawie 70-cio procentowa.
Jak ważna jest skuteczna terapia nadciśnienia tętniczego wykazały badania populacyjne w których oceniono że niewielka nawet redukcja ciśnienia rozkurczowego o zaledwie 5-6 mmHg zmniejsza ryzyko zawału serca o 16% a udaru mózgu nawet o 38%. Przy większym obniżeniu ciśnienia protekcja serca i mózgu jest jeszcze większa.
Nadciśnienie tętnicze silnie koreluje z masą ciała i chorobami towarzącymi. U osób z prawidłowym wskaźnikiem masy ciała (BMI) choruje ok 15%, u osób z nadwagą 35% a u otyłych 50-60%. Rozpowszechnienie nadciśnienia w osób w wieku 45-64 lat bez cukrzycy wynosi 40% o u osób chorujących na cukrzycę aż 75%. Dla osób >64 rż dane te wynoszą odpowiednio 58% i 77%.
Ciśnienie tętnicze można obniżyć poprzez modyfikację trybu życia. Redukcja RR skurczowego krwi w wyniku zmniejszenia masy ciała o 10kg wynosi przeciętnie 5-10mmHg, stosowanie diety DASH lub sródziemnomorskiej 8-14mmHg, redukcja spożycia soli kuchennej 2-8mmHg, regularny wysiłek fizyczny 4-9mmHg a ograniczenie spożycia alkoholu o 2-4%.
Leczenie samą modyfikacją trybu życia może być skuteczne tylko w łagodnym nadciśnieniu (NT I stopnia) natomiast w NT II i III stopnia konieczna jest farmakoterapia ponieważ osiągnięcie docelowych wartości RR wymaga obniżenia go nawet o kilkadziesiąt milimetrów słupa rtęci.
Ordynowanie leków do stosowania przewlekłego jest niezwykle odpowiedzialnym zadaniem dla lekarza ponieważ leki hipotensyjne w perspektywie długoletniego przyjmowania mogą zarówno indukować jak i zapobiegać występowaniu zaburzeń w gospodarce węglowodanowej jak i opóźniać wystąpienie cukrzycy typu 2. Mogą powodować przyrost masy ciała lub impotencję lub przeciwdziałać takim zaburzeniom. Wszystko zależy od profilu pacjenta i jego chorób towarzyszących. Nieleczone lub leczone nieskutecznie nadciśnienie tętnicze może nawet o 15 lat skrócić życie doprowadzając do powikłań takich jak np.: przerost mięśnia lewej komory i w konsekwencji niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego, niewydolność nerek, angiopatię tętniczek w oku, niewydolność naczyń mózgowych i udary mózgu (zarówno krwotoczne jak i niedokrwienne), otępienie a także sztywnienie naczyń i przyśpieszoną miażdżycę.
Szacuje się że około 10% osób cierpiących na NT ma wtórną przyczynę choroby. Oznacza to że około milion osób w Polsce ma nadciśnienie wywołane inną chorobą, czasami w pełni odwracalną. Do wtórnych postaci NT należą między innymi obturacyjny bezdech senny, pierwotny hiperaldosteronizm, zwężenie tętnicy nerkowej, guz chromochlonny, zespół Cushinga, wady wrodzone serca i naczyń czy choroby genetyczne.
Diagnostyka medyczna wzbogaciła się dosyć niedawno o holtera ciśnieniowego (ABPM) który ułatwia identyfikację pacjentów z postaciami wtórnymi NT oraz pacjentów u których ciśnienie tętnicze wzrasta w nocy – pacjenci tacy w znacznie większym stopniu są zagrożeni udarem mózgu i osobom takim należy ordynować leki także przed snem.
Aby poprawić kontrolę ciśnienia tętniczego w Polsce oraz w celu identyfikacji wtórnych postaci NT kilka lat temu powstała nowa specjalizacja medycyny zwana hipertensjologią. Specjaliści tacy powinni skonsultować wszystkich pacjentów którzy przyjmują trzy lub więcej rodzajów leków hipotensyjnych a których wartości ciśnienia nie osiągneły wartości docelowych czyli poniżej 140/90mmHg w pomiarach klinicznych (przez lekarza) i 130/80mmHg w pomiarach ambulatoryjnych (wykonywanych przez pacjenta).