Choroba niedokrwienna serca (ChNS) jest szerokim pojęciem obejmującym wszystkie stany niedostatecznego zaopatrzenia mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze bez względu na ich patomechanizm.
Choroba wieńcowa obejmuje stany niedokrwienia mięśnia sercowego związane ze zmianami w tętnicach wieńcowych. W konsekwencji doprowadza to dodusznicy bolesnej (dolegliwości bólowych w klatce piersiowej), a także do zawału serca. Choroba ta jest najczęstszą przyczyną śmierci w krajach wysokouprzemysłowionych.
Przyczyną ponad 98% przypadków ChNS jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Do rzadkich przyczyn należą: skurcz tętnicy wieńcowej (dławica Prinzmetala lub wywołana lekami), zator tętnicy wieńcowej, zapalenie tętnic wieńcowych, wady lub uraz, rozwarstwienie aorty i inne. Podział choroby wieńcowej obejmuje:
1) stabilne zespoły wieńcowe (przewlekła choroba wieńcowa)
a) dławica piersiowa stabilna
b) sercowy zespół X
c) dławica związana z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowym
2) ostre zespoły wieńcowe (OZW)
a) niestabilna dławica piersiowa
b) zawał serca bez uniesienia odcinka ST
c) zawał serca z uniesieniem odcinka ST
d) zawał serca nieokreślony
e) nagły zgon sercowy.
Wyniki projektu badawczego POL-MONICA wykazały ścisłą korelację pomiędzy rozwojem choroby niedokrwiennej serca, a obecnością czynników ryzyka tej patologii. Badania te prowadzone były na dużych populacjach ludności naszego kraju i udowodniły stały wzrost zachorowań w Polsce. Częstość zachorowań wynosi średnio 620 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców dla mężczyzn i 220 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców u kobiet. Zapadalność jest mniejsza na wsiach, a zwiększona w dużych miastach. Częstość występowania dławicy gwałtownie rośnie z wiekiem u obojga płci: od 0,1%-1% u kobiet w wieku 45-54 lat do 10-15%u kobiet w wieku 65-74 lat oraz od 2-5% u mężczyzn w wieku 45-54 lat do 10-20% u mężczyzn w wieku 65-74 lat.
Do czynników ryzyka ChNS należą czynniki somatyczne (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hipercholesterolemia i otyłość brzyszna), czynniki behawioralne (palenie papierosów, spożywanie dużych ilości alkoholu, rodzaj i sposób odżywiania, niski poziom aktywności fizycznej oraz zaburzenia zasypiania) oraz czynniki socjalne (poziom wykształcenia, stanowisko pracy, dochód, stan cywilny oraz struktura gospodarstwa domowego).
Pierwszym objawem choroby niedokrwiennej serca może być nagłe zatrzymanie krążenia, a w przypadku nieskutecznej reanimacji nagła śmierć sercowa. Z licznych obserwacji wynika, że nagłe zgony sercowe występują statystycznie najczęściej w poniedziałki pomiędzy 7 a 9 rano, a w każdym tygodniu w naszym kraju umiera z ich powodu 1200 osób. Charakterystycznym objawem ChNS jest ból w klatce piersiowej, który charakteryzuje się dużą zmiennością i często może być nietypowy, ma jednak pewne cechy wyróżniające:
1) ma charakter ucisku, dławienia lub gniecenia – prawie nigdy nie jest ostry ani kujący
2) zwykle jest umiejscowiony zamostkowo, może promieniować do szyi, żuchwy, nadbrzusza lub ramion (zwykle lewego), może być zlokalizowany również w nadbrzuszu
3) jest wywoływany przez wysiłek fizyczny lub stres emocjonalny i ustępuje w spoczynku
4) zwykle trwa kilka minut i nie zmienia się w zależności od pozycji ciała ani fazy cyklu oddechowego
5) ustępuje po przyjęciu nitrogliceryny podjęzykowo.
Cechy bólu w klatce piersiowej niecharakterystycznego dla dławicy piersiowej:
1) ból ostry i kujący, związany z cyklem oddechowym
2) ból zlokalizowany nad koniuszkiem serca odczuwalny na małej powierzchni – np. wielkości opuszki palca
3) ból wyzwalany przez zmianę pozycji ciała lub ucisk
4) stały, trwający wiele godzin lub trwający bardzo krótko (kilkusekundowy).
Istnieją również tzw. równoważniki albo „maski” dławicy piersiowej czyli objawy niedokrwienia mięśnia sercowego inne niż ból takie jak: duszność wysiłkowa, zmęczenie lub ból brzucha czy nudności. Należy podkreślić że pacjenci chorzy na cukrzycę z powodu polineuropatii cukrzycowej mogą w ogóle nie odczuwać bólu nawet w trakcie zawału serca. Ta grupa pacjentów powinna być pod wnikliwą opieką specjalisty kardiologa i diabetologa zwłaszcza gdy cukrzyca trwa wiele lat lub jest źle wyrównana. W celu zdiagnozowania choroby niedokrwiennej serca należy wykonać badania pomocnicze. Należy pamiętać że spoczynkowe badanie EKG u większości chorych na ChNS jest prawidłowe jeżeli nie przebyli oni zawału serca. Najczęściej stosowanym badaniem jest elektrograficzna próba wysiłkowa, obrazowe próby obciążeniowe (echokardiograficzna lub scyntygraficzna) lub tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny tętnic wieńcowych. Koronarografia czyli angiografia tętnic wieńcowych jest badaniem inwazyjnym które ocenia anatomę tętnic wieńcowych i może być połączone z PCI czyli wszczepieniem stentu do zwężonej procesem chorobowym tętnicy wieńcowej. Polega ona na podaniu do tętnic wieńcowych kontrastu przez cewnik wprowdzony przez tętnicę promieniową lub udową i przy pomocy promieniowania rentgenowskiego ocenę tętnic nasierdziowech serca. Aby zmniejszyć ryzyko zawału serca u pacjentów z ChNS oraz w celu zniesienia dolegliwości bólowych związanych z chorobą lekarz musi zastosować co najmniej cztery leki w skład których powinien wchodzić lek przeciwpłyktowy (zmiejszający agregację płytek krwi, najczęściej stosowana jest aspiryna), statynę czyli lek obniżający poziom cholesterolu we krwi w dawce dostosowanej indywidualnie do pacjenta (celem jest obniżenie cholesterolu LDL mniej niż 70mg/dl), inhibitor konwertazy angiotensyny (zalecane szczególnie przy współistnieniu nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, niewydolności serca) oraz beta-bloker który u pacjentów po zawale serca i z niewydolnością serca wydłuża życie a u pozostałych zmniejsza nasilenie objawów. W zależności od zaawansowania choroby lekarz może włączyć do leczenia jeszcze inne leki, zawsze po dokładnej ocenie chorego w oparciu o wywiad, badanie fizykalne oraz badania dodatkowe tak podstawowe jak i specjalistyczne..
Comments are closed