Tarczyca jest gruczołem położonym u podstawy szyi w wyglądzie przypominającym motyla. Produkuje ona hormony które regulują prawidłowe funkcjonowanie i metabolizm wszystkich narządów i tkanek ludzkiego organizmu. W okresie życia płodowego i u małych dzieci wpływa na rozwój mózgu, w młodych odpowiada za wzrost i rozwój płciowy, u dojrzałych i starszych reguluje funkcjonowanie organów i układów ciała oraz ma silny wpływ na masę ciała.
Według danych statystycznych na choroby tarczycy chorowało lub obecnie choruje ok 22% polskiego społeczeństwa. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2006 roku choroby gruczołu tarczowego dotyczyły 1 202 000 osób w Polsce. Bardzo istotny jest również fakt, że częściej na choroby tarczycy zapadają kobiety. W 2004 roku odnotowano 126 000 nowych zachorowań wśród mężczyzn oraz 1 076 000 wśród kobiet. Statystyki wskazują, że płeć żeńska choruje około 8,5 razy częściej niż płeć męska. Niestety istota problemu jest wciąż lekceważona przez większość Polaków. Mimo że pacjenci zauważają u siebie wiele objawów charakterystycznych przy występowaniu chorób gruczołu tarczowego, bagatelizują je i nie decydują się na wizytę u lekarza. Rozpoznanie raka tarczycy w jego początkowym stadium daje pacjentowi olbrzymią szansę całkowitego wyleczenia nowotworu, nieleczona nadczynność tarczycy może doprowadzić do wystąpienia przełomu tarczycowego, który stanowi zagrożenie dla życia. Niedoczynność tarczycy u kobiet jest główną przyczyną wystąpienia cykli bezowulacyjnych i bezpłodności, natomiast u ciężarnych z nierozpoznaną chorobą stwarza zagrożenie porodów przedwczesnych oraz poronień.
Schorzenia tarczycy można podzielić czynnościowo na występujące z nadczynnością i z niedoczynnością wydzielania hormonów, a przez to obraz kliniczny bardzo różni się między sobą:
Objawy nadczynności tarczycy są związane ze znacznie przyśpieszonym metabolizmem i obejmują przede wszystkim spadek masy ciała przy wzmożonym apetycie, nadwrażliwość na ciepło i nadmierną potliwość, wzmożoną drażliwość i nerwowość, uczucie duszności i drżenie rąk, osłabienie mięśni, biegunki, nieregularne miesiączki, swędzące zmany skórne, łzawienie oczu oraz często występujące zaburzenia rytmu serca od przyśpieszonej jego pracy, po skurcze dodaktowe i często występujące napady migotania przedsionków u starszych pacjentów.
Objawy niedoczynności tarczycy są związane ze znacznie spowolnionym metabolizmem i obejmują przede wszystkim wzrost masy ciała przy osłabionym apetycie, stałe odczuwanie zimna nawet w gorące dni, nadmierna senność, spłycenie oddechu i duszność wysiłkową, sztywność mięśni i ich łatwą męczliwość, bóle stawów, częste zaparcia, ochrypły głos, słabszą pamięć i koncentracją, osłabienie nastroju i myśli depresyjne, obrzęki twarzy, powiek, szyi, podudzi związane z zatrzymywaniem się wody w organizmie a także wypadanie i łamliwość włosów, utrata owłosienia w dołach pachowych, sucha skóra, osłabienie libido i impotencja, trudności z utrzymaniem ciąży oraz objawy choroby wieńcowej i zwolnienie akcji serca.
Do rozpoznania niedoczynności lub nadczynności tarczycy służą badania laboratoryjne. Potwierdzeniem rozpoznania nadczynności tarczycy jest podwyższone stężenie wolnych hormonów tarczycy w surowicy: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) oraz niskie stężenie TSH w surowicy (w przypadku pierwotnej nadczynności tarczycy) lub podwyższone jego stężenie (w przypadku nadczynności tarczycy w przebiegu chorób układu podwzgórzowo-przysadkowego). W diagnozowaniu niedoczynności tarczycy najpierw sprawdza się stężenie TSH we krwi – gdy jego wynik jest powyżej normy, należy sprawdzić poziom tyroksyny (T4). Jeśli mamy do czynienia z pierwotną niedoczynnością tarczycy, wynikającą z choroby tego gruczołu, to podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszyć będzie obniżony poziom T4. Lekarz może również zlecić oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, a zwłaszcza przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG), podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy zwanej chorobą Hashimoto.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na podawaniu pacjentowi L-tyroksyny (letrox, euthyrox). Ma to na celu unormowanie stężenia TSH. Lek ten podaje się najczęściej 1 raz dziennie, gdyż ma on długi okres półtrwania. Najlepiej spożywać go na czczo. Dawkę leku ustala się indywidualnie dla danej osoby w zależności od wyników badań laboratoryjnych. Leczenie nadczynności tarczycy obejmuje trzy sposoby postępowania. Pierwszym jest podawanie tyreoststyków (metizol, thyrozol) w celu doprowadzenia do wyrównania hormonalnego czyli osiągnięcia stanu euthyreozy. Następnie lekarz decyduje na leczenie pacjenta radioaktywnym jodem lub kieruje go na operację strumectomii czyli usunięcia całego lub części gruczołu tarczowego.
Choroby tarczycy są bardzo groźne szczególnie u osób w starszym wieku ponieważ mogą wywoływać dekompensację układu krążenia co jest niebezpieczne nie tylko dla zdrowia, ale nawet dla życia pacjenta. Przesiewowym badaniem powinno być oznaczenie poziomu TSH które lekarz rodzinny powinien zlecić każdemu swojemu pacjentowi mającemu wyżej opisane objawy.
Comments are closed